Spelen en duurzaamheid lijken niet bij elkaar te passen
Alle kinderen spelen. Toch lijkt spelen niet duurzaam te kunnen zijn. Spelen is immers gekoppeld aan het moment, de beleving, de ontwikkelingsfase of de interesse … en die zijn allemaal van voorbijgaande aard. Een puzzel leggen doe je meestal een keer. Voor een bordspel zijn steeds weer minstens vier spelers nodig. De aan populaire televisieprogramma’s gekoppelde spelletjes zoals De Mol en Ik hou van Holland blijven leuk zolang het programma op de televisie is.
Duurzaam speelgoed?
De bedoeling van speelgoed is over het algemeen niet dat het een leven lang mee moet gaan. De speelgoedwinkelier leeft van ons verlangen naar geven, naar nieuw en meer, meer … troep. Juist omdat speelgoed vaak maar voor even is, laten we ons verleiden tot aanbiedingen en slechte kwaliteit. Duurzaam speelgoed bestaat uiteraard.
Geen eenmalig speelgoed maar mooi, stevig en milieuvriendelijk gemaakt
Van rubberbomen die geen rubber meer gaven in plaats van eikenbomen bijvoorbeeld. Blank houten blokken gaan meer dan een leven lang mee. Waar zijn al die goede beukenhouten blokken van de afgelopen, pak weg, zestig jaar gebleven? Opgestookt in de open haard, verstoft in kringloopwinkels? Weggeven aan speelgoedbanken schijnt not done te zijn. Arme kinderen hebben ook recht op nieuw. Trouwens, kunststof is wel milieuonvriendelijk gemaakt maar vergaat minder snel dan hout, karton en papier … is dus duurzamer. Het etiket duurzaam kan tegenstrijdigheden omvatten.
Duurzaam kan verschillende betekenissen hebben
- Milieuvriendelijk gemaakt of
- Gaat lang mee of
- Kinderen spelen er lang mee of
- Onderhoudsvriendelijk of
- Meervoudig te gebruiken.
Meer doen met minder en met minder beter
Voor mij is duurzaamheid in spelen, binnen of buiten, simpel samen te vatten in meer kan met minder en met minder kan het beter. De speelwaarde van spelen voor de ontwikkeling is immers afhankelijk van hoe geconcentreerd kinderen ergens mee spelen, hoe lang en hoe vaak en wat zij daar zelf bij kunnen verzinnen. Kinderen spelen omdat –en zo lang– het leuk is om te spelen. Als we dat nou eens als uitgangspunt nemen voor duurzaamheid: Meer doen met minder en met minder beter laten spelen.
De voorwaarden voor duurzaam spelen vanuit pedagogisch perspectief
- Speelgoed blijft lang aantrekkelijk doordat er op verschillende manieren mee gespeeld kan worden. Denk aan blokken, constructie-basis-systemen, wereldspeelgoed voor huis-, keuken- en poppenhoek. Kenmerken van dit speelgoed: Geen licht, beweging en geluid, geen batterijen, geen afbeeldingen van bekende figuren (geen merchandising).
- Speelgoed past bij een ontwikkelingsfase. Ieder kind speelt hier op een gegeven moment mee. Zoals goede puzzels, basis gezelschapspellen, sorteer-, ganzenbord-, pisa- en schaak-achtig speelgoed.
- Speelgoed volgens de basisprincipes van de Schijf van Vijf: Iets om mee te bewegen, iets om te construeren, iets om creatief mee te zijn, iets om iets van te leren en iets om samen mee te spelen.
Marianne de Valck, Adviesbureau Spelen en Speelgoed
